Maciej Krzyżański*
Puszczykowo do końca XIX wieku było spokojną wsią, gdzie były tylko pola lasy i zabudowania chłopskie. Główną traktem wsi Puszczykowo była ulica Poznańska. Przy tej ulicy kupiec Włodzimierz Adamski, zegarmistrz i złotnik Walerian Szulc, spedytor Jan Murkowski i Teodor Szulc kupili wspólnie od niemieckiego gospodarza Dümke puste pole, które sięgało aż do lasu przy torach kolejowych. Następnie przez pole przeprowadzono drogę, która została obsadzona dwoma szeregami drzew, na przemian klonów i lip, aż do lasu. Drogę nazwano Aleją Cienistą. Wydzielono cztery działki dla nabywców, a przy lesie wyznaczono dwie działki budowlane, które wystawiono na sprzedaż.
Pierwszymi willami, które zostały wybudowane w 1900 roku, były willa Jadwinówka, wzniesiona przez Włodzimierza Adamskiego oraz willa Helena, wzniesiona przez Waleriana Szulca. Stoją one do dzisiaj przy wjeździe na ulicę Cienistą, od strony ulicy Poznańskiej, stanowiąc bramę do tej najstarszej i najpiękniejszej alei w Puszczykowie. Willa Jadwinówka zawdzięczała swoją nazwę Jadwidze Adamskiej, żonie Włodzimierza. Tymczasem willa Helena zawdzięczała nazwę Helenie Szulc, córce Waleriana. Jan Murkowski był spedytorem i zajmował się przeprowadzkami w Poznaniu i przewozami na prowincję. Wybudował on w roku 1901 willę Ludwikę, która stanęła na rogu dzisiejszych ulic Miodowej i Poznańskiej (w miejscu obecnej restauracji Nova). Puszczykowskie wille były letniakami i na okres letni bogaci mieszkańcy Poznania przewozili meble z mieszkań w kamienicy do willi w Puszczykowie. Te pierwsze trzy wille we wsi Puszczykowo zostały wybudowane w konstrukcji z muru pruskiego, czyli konstrukcji z belek drewnianych uzupełnianych cegłą.
 |
| Willa Jadwinówka w około 1910 roku |
 |
| Willa Helena w Puszczykowie w około 1910 roku |
 |
| Willa Ludwika w Puszczykowie |
Dwie działki przy lesie zostały szybko sprzedane. Jedną z nich kupił poznański restaurator Kazimierz Wendland, który postawił willę Wandę (dzisiejsza Cienista 6), która reprezentowała styl zakopiański. Willa ta w roku 1909 została nabyta przez Towarzystwo Młodzieży Kupieckiej, a w roku 1918 kupił ją poznański kupiec Stefan Kałamajski. Niestety willa ta spłoneła w latach dziewięćdzisiątych XX wieku. W jej miejscu wybudowano nowy budynek. Naprzeciwko willi Wandy (dzisiejsza ulica Cienista 13) powstała w roku 1904 willa żydowskiego kupca Henry'ego Cohna, która po Powstaniu Wielkopolskim została nabyta przez dyrektora Banku Ziemian i zastępcę przewodniczącego poznańskiej Rady Miejskiej Czesława Bugzela.
Puszczykowo rozwijało się bardzo szybko jako letnisko, jednak nie miało swojego kościoła. Katolicy na msze musieli chodzić do odległego kościoła w Wirach. W okresie zaborów pierwsze msze w Puszczykowie odprawiano właśnie w willi Jadwinówce, która stała się centrum życia polskiego w zdominowanym przez Niemców Puszczykowie. Wraz z odzyskaniem niepodległości Włodzimierz i Jadwiga Adamscy incjowali zbiórki funduszy na budowę kościoła w Puszczykowie. W 1919 roku zawiązane zostało "Stowarzyszenie na rzecz budowy kościoła w Puszczykowie", którego prezesem został Włodzimierz Adamski. Dzięki staraniom Włodzimierza i Jadwigi Adamskich Kościół pw. Matki Boskiej Wniebowziętej został w pełni wykończony do połowy lat trzydziestych XX wieku. Po II wojnie światowej rodzina Adamskich przekazała kościołowi figurkę Matki Boskiej Sykstyńskiej, która stała w ogrodzie przy willi Jadwinówce, a została odlana w Dreźnie jeszcze przed I wojną światową. Zasługi na rzecz budowy kościoła jakie mieli Włodzimierz i Jadwiga Adamscy zostały upamiętnione tabliczką umieszczoną na froncie kościoła.
 |
| Willa Jadwinówka obecne Fot. Maciej Krzyżański |
 |
| Willa Jadwinówka obecnie. Fot. Maciej Krzyżański |
 |
| Willa Jadwiówka obecnie Fot. Maciej Krzyżański |
Po II wojnie światowej puszczykowskie wille, pensjonaty i restauracje zostały dotknięte kwaterunkiem. Budynki zostały podzielone na małe mieszkanka, gdzie nie było często miejsca dla orginalnych właścieli, którzy w zamian za udostępnianie swoich nieruchomości dostawali czynsz, który nie pozwalał nawet na utrzymanie nieruchomości. Często więc prawowici właściciele nieruchomości przestawali interesować się swoimi budynkami, które popadały w ruinę albo z dużej działki wykrawali mniejsze, które sprzedawano całkiem nowym właścielom, a stare nieruchomości sprzedawano lokatorom z kwaterunku. Niestety próby czasu nie wytrzymała willa Ludwika, która została wyburzona. Willa Helena została rozbudowana i otynkowana, przez co zmieniono kształt bryły budynku i zakryto mur pruski. W orginalnym stanie pozostała jedynie willa Jadwinówka, która przez lata nie była remontowana. W tym roku willa Jadwinówka została nabyta przez nowych właścicieli, którzy już jakiś czas temu zwócili się do mnie o wskazanie starego budynku, który warto byłoby wyremontować. Wskazałem między innymi willę Jadwinówkę, którą zdecydowali się zakupić i przywrócić do oryginalnego stanu. Remont zajmie pewnie kilka lat, ale efektu już nie mogę się doczekać. Bardzo się cieszę, że ta najstarsza willa w Puszczykowie doczekała się tak wspaniałych właścicieli.
Zachęcam wszystkich mieszkańców posiadających stare zdjęcia, dokumenty o historii Puszczykowa do kontaktu ze mną pod numerem telefonu 508467405 bądź pod adresem poczty elektronicznej krzyzanskimaciej@gmail.com.
Maciej Krzyżański – członek Koła Historycznego
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz